Wat betekent de Wet DBA voor de bouwsector? Uitleg + Tips!

In de bouwsector is flexibiliteit vaak de sleutel tot succes. ZZP'ers zijn daarom niet meer weg te denken van bouwplaatsen, renovaties en grote projecten. Maar sinds de invoering van de Wet DBA is het werken met zelfstandigen niet zonder risico's. Deze wet kan namelijk grote gevolgen hebben als de samenwerking niet helemaal volgens de regels verloopt. In dit artikel leggen we in begrijpelijke taal uit wat de Wet DBA precies is, waarom deze wet belangrijk is, en hoe je er als opdrachtgever of ZZP'er in de bouw verstandig mee omgaat.

Wat is de Wet DBA?

De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties, kortweg Wet DBA, is in 2016 in het leven geroepen. Het doel? Meer duidelijkheid over de verhouding tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers. De oude VAR-verklaring verdween, en in plaats daarvan moeten partijen nu samen bewijzen dat hun samenwerking écht zelfstandig is en niet lijkt op een dienstverband. Dat betekent dus dat je niet zomaar kunt zeggen "jij bent zelfstandig", de manier van werken moet dat ook echt laten zien.

Waarom is de Wet DBA ingevoerd?

De aanleiding voor deze wet was simpel maar serieus: er waren te veel situaties waarin mensen eigenlijk in loondienst werkten, maar officieel als zelfstandige stonden geregistreerd. Hierdoor betaalden opdrachtgevers geen sociale premies en misten werkenden belangrijke zekerheden zoals pensioen of ziekte-uitkering. De overheid wilde hier paal en perk aan stellen en tegelijkertijd echte zelfstandigen beschermen. De Wet DBA moet ervoor zorgen dat samenwerken eerlijk blijft voor iedereen.

De belangrijkste bepalingen van de Wet DBA

Wat regelt de Wet DBA precies? In de kern draait het om drie belangrijke vragen: werkt iemand écht zelfstandig? Bepaalt de opdrachtgever niet hoe het werk wordt uitgevoerd? En is de opdrachtnemer niet ‘ingebed’ in de organisatie, alsof hij of zij daar gewoon in dienst is?

Wanneer een ZZP’er zelfstandig werkt, zelf zijn werk indeelt en eigen materiaal gebruikt, zit je meestal goed. Maar zodra iemand elke dag instructies krijgt op de bouwplaats en meedraait in het team alsof hij een vaste medewerker is, kan de Belastingdienst anders oordelen.

Wat betekent de Wet DBA voor opdrachtgevers in de bouw?

Voor opdrachtgevers betekent dit dat zij meer verantwoordelijkheid hebben dan vroeger. Het is niet meer genoeg om alleen een contractje te tekenen en verder weg te kijken. Je moet als aannemer, bouwbedrijf of projectontwikkelaar ook echt in de praktijk laten zien dat je een zelfstandige hebt ingehuurd en geen werknemer vermomd als ZZP’er. Gebeurt dat niet? Dan kun je later flink worden aangeslagen voor loonbelasting en sociale premies. Niet iets wat je achteraf nog even makkelijk rechtzet.

Wat betekent de Wet DBA voor ZZP’ers in de bouw?

Ook als zelfstandige heb je huiswerk te doen. Het is belangrijk dat je je ondernemerschap niet alleen roept, maar ook toont. Dat betekent: zelf opdrachten regelen, je eigen werktijden bepalen, je eigen materiaal gebruiken en vooral: niet volledig afhankelijk zijn van één opdrachtgever. Werk je bijvoorbeeld al maandenlang alleen voor één bouwbedrijf, elke dag volgens hun instructies? Dan kom je in de gevarenzone.

Handhaving door de Belastingdienst

De Belastingdienst kijkt tegenwoordig niet alleen op papier naar contracten, maar ook echt naar de praktijk. Inspecteurs komen langs op de bouwplaats en beoordelen hoe zelfstandig iemand werkt. Sinds 2020 wordt er actief gehandhaafd en de verwachting is dat dit in 2025 alleen nog maar verder toeneemt. Een gewaarschuwd mens telt voor twee, zeker in de bouw.

De stand van zaken anno 2025

Ook al is er veel discussie over een mogelijke vervanging van de Wet DBA, de wet geldt nog steeds. Er wordt gewerkt aan nieuwe regels, zoals een verplichte zelfstandigenverklaring en minimumtarieven, maar voor nu is het: dealen met de Wet DBA zoals hij is. Voor zowel opdrachtgevers als ZZP’ers is het dus belangrijk om scherp te blijven, goed te documenteren en samen eerlijk te werken.

Tips voor opdrachtgevers in de bouw

Wil je risico's vermijden? Zorg dan dat je niet alleen een nette overeenkomst opstelt, maar ook echt op de werkvloer laat zien dat je werkt met zelfstandige ondernemers. Geef ZZP’ers de ruimte om hun eigen werk te organiseren, werk niet met verplichte werktijden en voorkom instructies die horen bij een werkgever-werknemer relatie.

Een heldere intake vooraf en regelmatig checken of de praktijk nog klopt, kunnen veel problemen voorkomen.

Tips voor ZZP’ers in de bouw

Werk je als ZZP’er? Dan doe je er slim aan om meerdere opdrachtgevers te hebben, je eigen werkschema te bepalen en financieel echt zelfstandig te zijn. Gebruik je eigen materialen en zorg voor een eigen aansprakelijkheidsverzekering.

Kortom: laat zien dat je een echte ondernemer bent en gedraag je daar ook naar. Daarmee bescherm je niet alleen jezelf, maar ook je opdrachtgever.

Conclusie

De Wet DBA vraagt om meer dan alleen een contract tekenen. Het gaat er vooral om hoe je samenwerkt, en of die samenwerking écht zelfstandig is. Zowel opdrachtgevers als ZZP’ers in de bouwsector moeten alert zijn en helder communiceren. Met goede afspraken, open communicatie en het naleven van de spelregels blijft samenwerken veilig, flexibel en vooral: toekomstbestendig.